|
Administratie | Alimentatie | Arta cultura | Asistenta sociala | Astronomie |
Biologie | Chimie | Comunicare | Constructii | Cosmetica |
Desen | Diverse | Drept | Economie | Engleza |
Filozofie | Fizica | Franceza | Geografie | Germana |
Informatica | Istorie | Latina | Management | Marketing |
Matematica | Mecanica | Medicina | Pedagogie | Psihologie |
Romana | Stiinte politice | Transporturi | Turism |
|
|
Declinarea a III-a - latina
Declinarea a III-a este de doua tipuri: consonantica sau imparisilabica si vocalica sau parisilabica. Ambele contin substantive masculine, feminine si neutre. Declinarea a III-a consonantica are tema terminata in consoana: arbor, arboris - arbore, miles, militis soldat, aestas, aestatis vara; la declinarea a III-a consonantica se observa inegalitatea numarului de silabe intre nominativ singular: iudex si genitiv singular: iudicis si, de aceea, aceasta a mai fost numita si declinarea a III-a imparisilabica. Declinarea a III-a vocalica are tema terminata in vocala i civis, civis cetatean, ovis, ovis oaie, avis, avis pasare, iar numarul de silabe intre nominativ si genitiv singular este identic: N.sg. ovis, G.sg. ovis, de aceea i se mai spune si declinarea a III- parisilabica. Genitivul singular are desinenta is la ambele tipuri de declinare. Spre deosebire de declinarea I si declinarea a II-a, la care genul putea fi recunoscut dupa desinenta de sine statatoare a nominativului singular, la declinarea a III-a, datorita numeroaselor abateri provocate de alterarea temelor terminate in dentale, guturale, labiale sau a celor terminate in -l, -n, -r, nominativul singular poate avea multiple desinente dupa cum urmeaza, in functie de cele trei cazuri:
|
genul masculin se termina in: -o, -or, -os, -er, -es;
genul feminin se termina in: -as, -is, -aus, -x, -us, -utis, -udis, -s (precedat de consoana) si in es;
genul neutru se termina in: -a, -e, -c, -l, -men, -t, ar, -ur, -us (cu genitivul oris, -eris).
Flexiunea declinarii a III-a consonantice si a celei vocalice este asemanatoare, cu exceptia urmatoarelor diferente:
a. la genul neutru Abl sg. la declinarea a III-a consonantica este e, la declinarea a III-a vocalica este i.
b. la genul neutru N.Ac.V. plural este la declinarea a III-a consonantica -a, la declinarea a III-a vocalica este ia.
c. la toate genurile genitivul plural este la declinarea a III-a
consonantica -um, iar la declinarea a III-a vocalica este ium.
Substantivele masculine se declina la fel ca cele feminine, iar genul neutru are trei cazuri identice: N=Ac.=V
Declinarea a III-a consonantica
Singular Plural
Masculin Feminin Masculin Feminin
N.V. consul virtus N.V. consules virtutes
G. consulis virtutis G. consulum virtutum
D. consuli virtuti D. consulibus virtutibus
Ac. consulem virtutem Ac. consules virtutes
Abl. consule virtute Abl. consulibus virtutibus
Singular Plural
Neutru
N.V.Ac. tempus N.V.Ac. tempora
G. temporis G. temporum
D. tempori D. temporibus
Abl. tempore Abl temporibus
Declinarea a III-a vocalica
Singular Plural
Masculin Feminin Masculin Feminin
N.V. hostis navis N.V. hostes naves
G. hostis navis G. hostium navium
D. hosti navi D. hostibus navibus
Ac. hostem navem Ac. hostes naves
Abl. hoste nave Abl. hostibus navibus
Singular Plural
Neutru
N.V.Ac. mareN.V.Ac. maria
G. maris G. marium
D.Abl. mari D.Abl. maribus
Substantive fals consonantice
Unele substantive, desi au aspect consonantic, prin felul in care se termina tema si prin numarul impar de silabe intre nominativ si genitiv singular, au genitivul plural terminat in ium in loc de um: ars-artis - arta, dos-dotis - zestre, fauces-faucium - gatlej, fons-fontis fantana, frons-frontis - frunte, glis-gliris - sobolan, lis-litis - proces, mas-maris - mascul, mus-muris - soarece, nix-nivis - zapada, nox-noctis - noapte, pars-partis - parte, pons-pontis - pod, strix-strigis - bufnita, trabs-trabis barna, urbs, urbis cetate, oras. In acelasi fel se declina numele in as, -atis, si in is, -itis: Arpinas, Arpinatis locuitor din Arpinum, Quiris, Quiritis - cetatean roman, Penates, Penatium zei ai casei. Substantivul civitas, civitatis are genitivul plural atat in um cat si in ium.
Substantivele neutre terminate la nominativ singular in -al, -ar, desi par sa aiba aspect consonantic, ele reprezinta de fapt teme vocalice care l-au pierdut pe e final si se vor declina in consecinta precum substantivul mare, maris. In aceasta lista se pot include: animal, animalis animal, calcar, calcaris pinten, tribunal, tribunalis tribunal, exemplar, exemplaris model, exemplu. Exceptie fac nectar, nectaris nectar, iubar, iubaris splendoare, hepar, hepatis ficat, far, farris grau, care vor avea ablativul singular terminat in e si nu in i.
Substantive fals vocalice
Ca si in cazul precedent exista alte substantive, care, desi au aspect vocalic, reprezinta teme consonantice si vor avea genitivul plural in um: accipiter, accipitris uliu, apis, apis albina, canis, canis caine, frater, fratris frate, iuvenis, iuvenis tanar, mater, matris mama, mensis, mensis luna, pater, patris tata, sedes, sedis scaun, senex, senis batran, vates, vatis profet.
Unele substantive vocalice au acuzativul singular in im si ablativul singular in i: sitis, sitis sete, tussis, tussis- tuse, vis putere, Tiber, Tiberis - Tibru Arar, Araris- Arar. Altele cunosc pentru cazurile mentionate mai sus atat forme cu -em, -e, cat si cu im, -i: febris febrem, febrim (Ac.sg.) sau febre, febri (Abl.sg.) febra, la fel: turris turn, securis - secure, puppis partea din spate a unei corabii. Substantivul ignis, ignis foc, are ablativul singular in i, doar in expresii consacrate precum: aqua et igni interdicere a excomunica, ferro ignique vastare a pustii prin sabie si foc.
Alte substantive prezinta schimbari mari de radical pe parcursul flexiunii: caro, carnis carne, sanguis, sanguinis sange, nix, nivis zapada, iter, itineris drum, iecur, iecinoris ficat, senex, senis batran. De aceea nu trebuie sa uitam ca, daca la genitiv singular radicalul se schimba, el ramane asa pe tot parcursul flexiunii.
! Nu uita: Este vital sa stii formele de baza ale unui substantiv, care sunt nominativul si genitivul singular.
3. Exista o serie de substantive la declinarea a III-a, a caror flexiune este neregulata si de aceea ele necesita o atentie sporita pentru a fi retinute: Iuppiter divinitatea romana suprema, bos, bovis bou, vis forta, putere, vas, vasis vas, iecur, iecoris (iecinoris) ficat, iter, itineris drum, cale.
|
NV. Iupiter
G. Iovis
D. Iovi
Ac. Iovem
Abl. Iove
La acest substantiv forma de nominativ a fost imprumutata de la
vocativ, care a rezultat din compunerea substantivului pater si a temei Iou-. La celelalte cazuri tema este Iov-. Fiind un substantiv propriu nu are decat numarul singular.
Singular Plural
N.V. bos N.V. boves
G. bovis G. boum
D. bovi D. bobus (bubus)
Ac. bovem Ac. boves
Abl. bove Abl. bobus (bubus)
Singular Plural
N.V. vis N.V.Ac. vires
Ac. vim G. virium
Abl. vi D.Abl. viribus
Substantivul vas, vasis (neutru) la singular se declina regulat dupa declinarea a III-a, in timp ce la plural are forme de declinarea a II-a, deoarece el poate fi intalnit la singular si la aceasta declinare cu formele: vasum, vasi. La fel se intampla cu substantivul iugerum, iugeri (un sfert dintr-un hectar), care la plural are la nominativ si genitiv formele: iugera, iugerum, fiind de genul neutru.
Plural
N.V.Ac. vasa
G. vasorum
D.Abl. vasis
4. Cateva substantive au forme doar la anumite cazuri: fas ceea ce este permis de legea divina, nefas ceea ce nu este permis de legea divina, se intrebuinteaza doar la nominativ si acuzativ singular si au genul neutru. Fors intamplare, noroc, se utilizeaza doar la nominativ si ablativ singular forte din intamplare, aceasta ultima forma adverbializandu-se. Sponte din initiativa, are aceasta forma doar pentru ablativ si se foloseste in expresii ca mea sponte, tua sponte , sua sponte.
In acelasi fel ca substantivele declinarii a III-a se declina adjectivele din a doua clasa de adjective, care au genitivul singular terminat in is, precum si participiul prezent.
Exercitii de autoevaluare:
Declinati la numarul singular si la numarul plural:
civis, homo, mulier, tempus.
Indicati categoriile gramaticale ale urmatoarelor nume:
regi ovium
tempora ove
tempus mari
mulierem maria
mulieres regibus
Traduceti in limba latina cuvintele:
unui scriitor, pe niste femei, ale unei crime, dintr-un crang, prin gladiatorii, intr-o cuvantare, lectiile, ale unor timpuri, pe mari, animalelor.
Declinati la singular: bonus miles, novum genus, magna libertas si la plural: clarus civis, mare nostrum.
Caror cazuri le apartin desinenetele: -is, -i, -e, daca substantivele sunt de declinarea I, a II-a si a III-a?
Traduceti sintagmele in limba latina:
Pumnale ale talharilor, prin efortul gladiatorului, din a consulului cuvantare, varfurile muntilor iarna, de catre un sot al unei femei, atacuri cu legiuni de oameni, cicatricile de pe piept, cadavrului cetateanului, femei de o mare saracie, teama de dusmanii cetatii, primavara in dumbrava cu platani, despre regi vechi din vremurile antice, pe niste indatoriri ale cetatenilor onesti, pe malurile fluviului adanc, in fantanile cu apa ale oraselor bogate, in marile adanci ale teritoriilor indepartate, unor oi grase de pe campul pastorilor romani, pe toate animalele de pe pamant, cu comandanti ai unor soldati viteji in razboi, spre gladiatorul invingator in luptele din circ, ale oamenilor saraci din cetatea galica, in singuratatea marilor calde, prin farmecul cuvintelor scriitorilor antici.
Traduceti sintagmele indicand genul, numarul, cazul:
Coniuges mulierum ex civitatibus, flumina magnae latitudinis, arbores magna altitudine, egestatem animalium, capita senum tecta nive, dote mulierum suis coniugibus, temporibus noctium veris, somnium apium hieme, amorem hominum pulchritudini.
Traduceti in limba romana:
Timore hostium homines ex civitatibus in nemora fugiunt. Veteres scriptores arte scribunt et multa illustria volumina nobis donabant. Oratio consulum multitudinem et omnia corda movet. Mercatores suas mercedes in foro bono pretio vendent. Obsidiones alienorum militum hominibus magnam calamitatem producunt et civitati magna paupertas est. Cives magna voluptate gladiatorum certamina vident.
Traduceti in limba latina:
Parintii ii sfatuiesc pe copii a se feri de caini. Omul fuge de moarte din copilarie si pana la batranete. Salvarea soldatilor sta in virtute si nu in viclenii. Umbrele noptilor acopera varfurile muntilor. Poeziile de iubire incanta inimile tuturor oamenilor. Sfaturile batranilor ii ajuta mereu pe cei tineri.
Traduceti in limba romana:
Brennus, saevus dux, praeerat Gallis, qui in Italia ad mare Adriaticum vivebant. Postquam Clusium, Etruriae oppidum, a Romanis auxilium adversus Gallos petivit, Brennus in agrum Romanum venit et castra ad Alliam posuit. Unusquisque civis Gallorum magnum corpus et claram virtutem fama acceperat; itaque novum belli et armorum genus timebat. Postquam Brennus cum Romanis pugnam commisit, Galli magnam caedem fecerunt. Pauci Romani superfuerunt, sed fugam ceperunt et urbem hosti tradiderunt. Viri autem qui in urbe manserant patriae non defuerunt: in Capitolium arma et frumentum portaverunt ibique civitatis nomen defenderunt. Tum de Capitolio unusquisque miles filiam aut coniugem ab hoste interfectam, pulchra deorum templa flammis tradita, patriae terram multitudini Gallorum relictam videbat. Mox Galli obscura nocte Capitolium ascendere tentaverunt. Nullus homo, nullum animal hostem audiverat, praeter anseres Iunonis: Manlium, clarum civem qui consul fuerat, de periculo monuerunt. Manlius ceteros Romanos ad arma vocavit et magna virtute Gallos de Capitolio praecipitaverunt. Tandem miseri Romani libertatem recuperare cupiverunt. Magnum auri pondus Brenno dare debuerunt. Brennum aurum accepit cum verbis etiam nunc notis: Vae victis.
|
(dupa Titus Livius
Plasati fiecare adjectiv in propozitia adecvata, realizand acordul in gen, numar si caz si apoi traduceti enunturile rezultate: laetus bucuros, malus rau, clarus stralucit, tutus sigur, novus - nou, propinquus invecinat, inrudit.
1.Nomen meum erit . 2.Mox . urbem petam. 3.Propter victoriam, multitudo . fuerat. 4. . hominis vitia non laudamus. 5. Propter praesidium urbs . erat. 6.Cuncti virtutem . consulis laudabant.
Formati ablativul singular, nominativ plural si genitiv plural de la: civis, pater, iuvenis, vis, calcar, genus.
Traduceti in limba romana:
Diu iuvenes qui pro civitate cum propinquis hostibus pugnaverunt non tantum bona et agros, sed etiam coniuges et parentes, fratres et sorores, senes et pueros defenderant. Deinde, praedae cupiditas imperatores et legiones in Magnam Graeciam duxerat. Romani autem, postquam cunctam Italiam vi occupaverunt, et urbs Roma Italiae caput iam fuit, non diu pace manserunt, nec matres pro liberorum vita timere desierunt. Nam Romani sine fine reges vincere et imperii fines augere cupiverunt. (dupa Florus)
Traduceti in limba romana:
Hannibal secundum bellum Punicum cum populo Romano gessit, post viginti duos pacis annos. Magna enim ira Poenorum animos tenebat propter traditam Siciliam et aurum Romanis datum. Numquam tam fortes milites, pro patriae libertate pugnantes, arma ceperant; numquam talibus viribus hostes pugnaverant. Hannibali primum faciles fuerunt victoriae, Romanisque, qui tandem vicerunt, acria pericula. Amilcar, Hannibalis pater, Carthaginienses in Hispaniam duxerat ibique feroces populos vicerat et urbem Carthaginem novam vocatam aedificaverat. Hannibal autem, ubi puer erat, cum patre in Carthaginis templum veniens, ante aram iuraverat: Hostis populi Romani semper ero; ubi primum iuvenis ero, in Italiam copias ducam; pacem nunquam faciam. (dupa Cornelius Nepos)
Traduceti in limba latina:
De indata ce a facut drumul in Hispania, tanarul i-a incantat pe toti militarii prin forta trupului si a spiritului, asemanatoare lui Amilcar, tatal. Punii iubeau indrazneala nemasurata a conducatorului. Hannibal avea un corp pregatit pentru toate tipurile de munci, iar spiritul indura toate eforturile. Insa nemasurate vicii egalau marile virtuti ale barbatului: o cruzime inumana, o perfidie punica, nu iubea si nu se temea de nici o religie, de nici un zeu.
Traduceti in limba romana:
Mox Hannibal consilium cepit bellum cum Romanis legionibus gerere. Itaque Saguntum, Hispaniae civitatem Romanis amicam, vi cepit; omnes viros et feminas Poeni saevo modo interfecerunt. Deinde Hannibal magnas copias Asdrubali fratri in Hispania reliquens, per Galliam cum ingentibus viribus Italiam petivit. Prudens imperator copias ad Italiam mari non transportavit, quia Romanis multae naves iam erant. Itaque terrestri itinere milites duxit et per Alpes iter facere debuit. Viri itineris pericula novi generis fama acceperant; sed ut primum propinqua fuerunt, etiam veteribus militibus animus defuit, nam facilem viam ad iugum, in locis abruptis, invenire non poterant.
(dupa Titus Livius)
Vocabular:
Ars, tis (f) arta.
Ascendo, ĕre, nsi, nsum (v.) a urca.
Asdrubal, is (m) Hasdrubal.
Audacia, ae (f) indrazneala.
Augeo, ēre, auxi, auctum (v.) a spori.
Autem (conj.) insa.
Cacumen, nis (n) varf.
Cadaver, is (n) cadavru.
Caedes, is (f) macel.
Calamitas, is (f) nenorocire, dezastru
Calcar, is (n) pinten.
Canis, is (m) caine.
Capio, ĕre, cepi, ptum (v.) a lua, a prinde.
Carmen, nis (n) poezie.
Carthaginienses, um (m) puni.
Certamen, nis (n) intrecere.
Ceter, is, e (adj.3) celalalt.
Cicatrix, cis (f) cicatrice.
Civis, is (m) cetatean.
Civitas, tis (f) cetate.
Committo, ĕre, si, sum (v.) a da, a comite
Coniux, gis (m.f.) sot.
Consul, is (m) consul.
Cor, dis (n) inima.
Cunctus, a, um (adj.3) tot.
Cupiditas, tis (f) pofta.
Cupio, ĕre, ivi, tum (v.) a dori.
Defendo, ĕre, si, sum (v.) a apara.
Delecto, are, avi, tum (v.) a delecta.
Desino, ĕre, sii, tum (v.) a inceta.
Desum, esse, fui (v.) a lipsi.
Dono, are, avi, tum (v.) a darui a da.
Duco, ĕre, xi, ctum (v.) a conduce.
Dux, cis (m) comandant.
Facilis, e (adj.2) usor.
Ferox, cis (adj.1) crud, feroce.
Finis, is (m) teritoriu.
Fortis, e (adj.2) puternic.
Frater, ris (m) frate.
Fugio, ire, ivi, itum (v.) a fugi, a se feri.
Fur, is (m) hot, talhar.
Genus, eris (n) categorie, tip, fel.
Gero, ĕre, si, stum (v.) a da, a face.
Gladiator, is (m) gladiator.
Hiems, is (f) iarna.
Hispania, ae (f) Spania.
Homo, inis (m) om.
Hostis, is (m) dusman
Iam (adv.) deja.
Illustris, e (adj.2) ilustru.
Imperator, is (m) conducator.
Ingens, tis (adj.1) urias, nemasurat.
Inhumanus,a,um (adj3) inuman.
Interficio, ĕre, feci, fectum (v.) a ucide
Ira, ae (f) manie.
|
Iter, itineris (n) drum.
Iuvenis, e (adj.2) tanar.
Labor, is (m) efort, munca.
Laetus, a, um (adj.3) bucuros.
Lectio, nis (f) lectie.
Legio, nis (f) legiune.
Libertas, tis (f) libertate.
Malus, a, um (adj.3) rau.
Maneo, ēre, si, sum (v.) a ramane.
Mare, is (n) mare.
Mercator, is (m) negustor.
Merx, cis (f) marfa.
Miles, tis (m) soldat.
Moneo, ēre, ui, itum (v.) a sfatui.
Mons, tis (m) munte.
Mors, tis (f) moarte.
Moveo, ēre, movi, motum (v.) a misca
Mox (adv) abia.
Mulier, is (f) femeie.
Multitudo, inis (f) multime.
Nemus, oris (n) crang, dumbrava.
Nomen, nis (n) nume.
Notus, a, um (adj.3) cunoscut.
Nox, ctis (f) noapte.
Obscurus, a, um (adj.3) intunecos.
Obsidio, nis (f) atac, asediu.
Omnis, e (adj.2) tot, toata.
Oratio, nis (f) cuvantare, vorbire.
Ovis, is (f) oaie.
Paratus, a, um (adj.3) pregatit.
Parens, tis (m) parinte.
Paucus, a, um (adj.3) putin.
Paupertas, tis (f) saracie.
Pectus, oris (n) piept.
Perfidia, ae (f) perfidie.
Periculum, i (n) primejdie.
Platanus, i (f) platan.
Pondus, eris (n) greutate.
Pono, ĕre, sui, itum (v.) a pune.
Porto, are, avi, tum (v.) a purta.
Postquam (conj.) dupa ce.
Praecipito, are, avi, tum (v.) a se grabi.
Produco, ěre, xi, ctum (v.) a produce.
Propinquus, a, um (adj.3) invecinat.
Pueritia, ae (f) copilarie.
Pugio, nis (m) pumnal.
Pugno, are, avi, tum (v.) a lupta.
Recupero, are, avi, atum (v.) a recupera.
Religio, nis (f) religie.
Relinquo, ĕre, reliqui, ctum (v.) a lasa, a parasi.
Rex, gis (m) rege.
Saevitia, ae (f) cruzime.
Saevus, a, um (adj.3) crud, sangeros.
Salus, tis (f) salvare.
Scelus, eris (n) crima.
Scriptor, is (m) scriitor.
Senectus, tis (f) batranete.
Senex, i (adj.1) batran.
Similis, e (adj.2) asemenea.
Soror, is (f) sora.
Sto, are, steti, atum (v.) a sta.
Supersum, esse, fui (v.) a supravietui.
Talis, e (adj.2) asemenea
Tego, ĕre, tetigi, tum (v.) a acoperi
Tempus, oris (n) timp.
Teneo, ēre, ui, tum (v.) a tine.
Tento, are, avi, tum (v.) a incerca.
Terrester, ris, e (adj.3) terestru.
Timor, is (f) teama.
Trado, ĕre, didi, tum (v.) a trada.
Trasporto, are, avi, tum (v.) a transporta.
Unusquisque, unaquaeque, unumquidque (pron. nehot.) fiecare.
Urbs, is (f) cetate, oras.
Ut primum (conj.) de indata ce.
Vendo, ěre, didi, tum (v.) a vinde.
Venio, ire, veni, ventum (v.) a veni.
Ver, is (n) primavara.
Vetus, eris (adj.1) vechi.
Victus, a, um (adj.3) invins.
Video, ēre, vidi, visum (v.) a vedea.
Virtus, tis (f) virtute.
Vis (f) forta.
Vivo, ĕre, vixi, ctum (v.) a trai.
Voco, are, avi, tum (v.) a chema.
Volumen, nis (n) volum.
Voluptas, tis (f) placere.
|
|
E posibil sa te intereseze alte referate despre: |
Copyright © 2021 - Toate drepturile rezervate QReferat.ro | Folositi referatele, proiectele sau lucrarile afisate ca sursa de inspiratie. Va recomandam sa nu copiati textul, ci sa compuneti propriul referat pe baza referatelor de pe site. { Home } { Contact } { Termeni si conditii } |
Referate similare:
|
|
Cursuri |
|
Cauta referat |